Επανειλημμένα σε διάφορες κουβέντες που έχω κάνει με πολλούς ανθρώπους έχει εμφανιστεί το φαινόμενο του Αρνητή της Σόγιας. Πρόκειται για μια συγκεκριμένη μορφή άρνησης που παίρνει τα χαρακτηριστικά εμμονής σε βαθμό που κάποιος θα μπορούσε εύκολα να διακρίνει σε αυτή ένα πρώτο στάδιο "πνευματικής" αρτηριοσκλήρυνσης ("τι; τρως αυτό που είναι το πιο χημικό πράγμα στο πλανήτη;" μου είχε πει κάποτε κάποιος σε ένα μπάρμπεκιου - "δεν θα αντέξεις") ή την εξυπηρέτηση κάποιας μορφής φανατισμού (σαν οπαδοί κάποιας θρησκείας). Γιατί όμως η Σόγια, ένας από τους πιο ωφέλιμους καρπούς της φύσης έχει τόσους πολλούς και φανατικούς εχθρούς και μάλιστα του είδους εκείνου που είναι σχεδόν αδύνατον να αλλάξουν γνώμη;
 |
| Ο Καρπός της Σόγιας |
Κατά τη γνώμη μου η στάση πολλών ανθρώπων απέναντι στη κατανάλωση της Σόγιας και των προϊόντων της είναι αντίστοιχη με τη στάση που έχουν απέναντι σε ένα σωρό ακόμα πράγματα, το φαινόμενο του θερμοκηπίου, τη χορτοφαγία, τα δικαιώματα των ζώων κτλ. δηλαδή αναπαράγουν πρόχειρα χωνεμένες απόψεις που έχει πάρει το αυτί τους αριστερά - δεξιά χωρίς να μπουν στο κόπο να πάρουν περισσότερες πληροφορίες - κάτι που στις μέρες μας δεν είναι ιδιαίτερα δύσκολο. Αυτό που κάνει ακόμα πιο τραγική και κωμική τη κατάσταση είναι ότι οι περισσότεροι καταναλώνουν καθημερινά προϊόντα σόγιας και μάλιστα στην επεξεργασμένη τους μορφή. καθώς αυτά εμπεριέχονται στη πλειοψηφία των τροφών που μπορεί να βρει κάποιος στην αγορά έτοιμων συσκευασμένων προϊόντων. Ταυτόχρονα η επίσημη τάση των διαιτολόγων να υπερτονίζουν κάποια συμπτώματα που συνδέονται με την υπερκατανάλωση της Σόγιας, ίσως υποκινούμενοι από τις σχέσεις που έχουν με τις εταιρείες τροφίμων (κυρίως εκείνων που σχετίζονται με την διακίνηση του γάλακτος ζώων) επιβεβαιώνουν τους φόβους εκείνων που απέχουν από τη κατανάλωση της, αποτρέποντας τους από την αλλαγή αυτής της στάσης. Υπάρχει όμως τελικά λόγος να καταναλώνουμε Σόγια;
Αρχικά να πούμε ότι το συγκεκριμένο φυτό καλλιεργείται εδώ και πάρα πολλά χρόνια στη Κίνα (αν και για πολλά χρόνια γινόταν κυρίως για τον εμπλουτισμό του εδάφους). Στην εποχή μας απέκτησε δημοτικότητα τη δεκαετία του 80 καθώς έγιναν γνωστά τα οφέλη στην υγεία εκείνων που τη κατανάλωναν. Για τους χορτοφάγους και δη τους vegan χορτοφάγους αποτελεί μία από τις κύριες πηγές πρωτεΐνης ενώ οι μορφές στις οποίες γίνεται διαθέσιμη πολλαπλασιάζει τις δυνατότητες συχνής κατανάλωσης. Η γεύση της δεν είναι ιδιαίτερα έντονη αλλά αυτό ίσως είναι και πλεονέκτημα καθώς κάποιος που ασχολείται έστω και επιδερμικά με τη μαγειρική είναι βέβαιο ότι θα βρει δεκάδες ενδιαφέροντες συνδυασμούς για να την απολαύσει. Στην εποχή μας είναι σχετικά εύκολο να βρεθεί σχεδόν σε κάθε super market σόγια σε μορφή κεμπάπ ή κιμά (αν και αυτή η ορολογία μάλλον δημιουργήθηκε για να δελεάσει τους κρεατοφάγους) ενώ αν κάνετε τον κόπο να πεταχτείτε σε κάποιο μαγαζί με βιολογικά προϊόντα είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα βρείτε Τόφου, ένα παρασκεύασμα με όψη σαν εκείνη του τυριού το οποίο μπορούμε να μαγειρέψουμε με πολλούς τρόπους.
Το επιχείρημα σχετικά με τη γεύση της Σόγιας (άνοστη ή άσχημη) στηρίζεται σε δύο γεγονότα: αν κάποιος δεν έχει ξαναπάρει και επιλέξει κάτι από το super market είναι πιθανόν να πέσει σε μπαγιάτικο προϊόν (εφόσον την κρύβουν στα πιο απομακρυσμένα ράφια) που είναι σίγουρο ότι δεν θα ενθουσιάσει με τη γεύση του, ενώ θα έχει χάσει και τη δύναμη των συστατικών του. Η ημερομηνία λήξης είναι εντελώς παραπλανητική καθώς προϊόντα με διαφορά δύο ή τριών μηνών έχουν συνήθως μεγάλη διαφορά. Το δεύτερο που μπορεί να τύχει είναι να πέσει σε "μάπα" προϊόν, δηλαδή σε κάτι που δεν αξίζει καθώς το κατάστημα δεν έχει ενδιαφερθεί να βρει κάποιο καλύτερο. Αυτά ισχύουν βέβαια και για τα υπόλοιπα προϊόντα. Η κατάσταση μπορεί να γίνει ακόμα πιο δύσκολη αν συνυπολογίσουμε και το ήθος του αρχικού παρασκευαστή γιατί μπορεί εκείνος να βάλει παραπλανητική ημερομηνία στο προϊόν και ενώ το παίρνεις για φρέσκο να έχει χρονίσει μέσα στη πλαστική συσκευασία. Σε γενικές γραμμές για να βρούμε καλό προϊόν σόγιας θα πρέπει να πάμε εκεί που το εκτιμούν και έχουν πελάτες που το καταναλώνουν συχνά, άρα είναι σωστό και φρέσκο.
Σχετικά με το ζήτημα της γενετικής τροποποίησης. Εδώ έχουμε ένα -ίσως το κυριότερο- επιχείρημα εναντίον της Σόγιας. Είναι αλήθεια ότι το συγκεκριμένο φυτό υπήρξε ένα από τα πρώτα και ίσως εκείνο που έχει χρησιμοποιηθεί στη μεταλλαγμένη του μορφή περισσότερο από κάθε άλλο στο πλανήτη, κυρίως γιατί η Σόγια αποτελεί το πιο διαδεδομένο φυτό που χρησιμοποιείται για την παρασκευή καυσίμων. Η υψηλή της θερμιδική αξία κίνησε από νωρίς το ενδιαφέρον των εταιρειών και σήμερα εκατομμύρια στρέμματα πάνω στη γη είναι σπαρμένα με σόγια για την δημιουργία βιοκαυσίμων αλλά και για τροφή. Και είναι αλήθεια ότι αυτή η Σόγια είναι τροποποιημένη για να αντέχει περισσότερο (στα... φυτοφάρμακα) και να παράγει περισσότερους καρπούς (η μονοκαλλιέργεια σίγουρα... πιο πολύ θα βγάλει). Όταν όμως μιλάμε για βρώσιμη Σόγια τότε θα πρέπει να είμαστε κάπως λιγότερο επιφυλακτικοί καθώς η πλειοψηφία των παραγωγών βιολογικών προϊόντων Σόγιας για κατανάλωση δηλώνουν ότι χρησιμοποιούν μη τροποποιημένη Σόγια. Επειδή όμως κι εδώ το ρίσκο να πέσουμε σε ασυνείδητους είναι προτιμότερο να βρίσκουμε βιολογικά προϊόντα που να έχουν τουλάχιστον κάποια πιστοποίηση ότι παρασκευάζονται από μη τροποποιημένους σπόρους (Non GMO Seeds). Προσωπικά εκτιμώ ότι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και τη γεύση σαν κριτήριο, εφόσον βέβαια εκπαιδεύουμε τον ουρανίσκο μας να ξεχωρίζει το προϊόν μέσω της εμπειρίας.
Κι ενώ τα δημοσιεύματα σχετικά με την επικινδυνότητα της Σόγιας μπορούν όπως είπαμε να αποτρέψουν κάποιον από τη κατανάλωση της, γεννάται το ερώτημα αν μπορεί κάποιος να αποφύγει τη κατανάλωση της ακόμα κι αν το θέλει. Βέβαια υπάρχει μεγάλη διαφορά από κάποιο ημί-επεξεργασμένο, βιολογικό προϊόν από κάποιο πλήρως επεξεργασμένο, παστεριωμένο, και συμβατικής καλλιέργειας. Η Λεκιθίνη της Σόγιας αποτελεί ίσως το πιο διαδεδομένο παράγωγο της καθώς βρίσκεται μέσα σε δεκάδες προϊόντα αφού έχει πολύ καλή συμπεριφορά ως γαλακτωματοποιητής. Είναι τόσο διαδεδομένη που έχω την αίσθηση ότι είναι δύσκολο να βρεις κάποιο snack τύπου γκοφρέτα - σοκολάτα που να μην την περιέχει. Το να λέμε λοιπόν όχι στη Σόγια αλλά να τρώμε κάθε μέρα ποσότητες από επεξεργασμένα της παράγωγα είναι μεγάλη αντίφαση.
 |
|
Η γνώμη μου - αν σας ενδιαφέρει - είναι ότι πρόκειται για καλή τροφή. Από εκεί και πέρα εναπόκειται στον καθένα να βρει τη μορφή της Σόγιας που ικανοποιεί καλύτερα τα γούστα του. Προσωπικά εκτός από το Τόφου (προτιμήστε εκείνο που έχει παρασκευαστεί με χλωριούχο μαγνήσιο) μου αρέσει και η εκδοχή του Γάλακτος καθώς είναι ελαφρύ και μου αφήνει και μια "πρασινάδα" στο βάθος του λάρυγγα που μου αρέσει πολύ και με κάνει να νιώθω ότι καταναλώνω μια εντελώς φυτική ουσία. Το μόνο πρόβλημα είναι ότι τα περισσότερα γάλατα, ακόμα και τα βιολογικά περιέχουν κάποιο σάκχαρο και δεν μας αφήνουν εμάς να αποφασίσουμε αν και τι είδος σακχάρου θα προτιμούσαμε να προσθέσουμε. Επίσης, γάλατα με σοκολάτα ή άλλες γεύσεις είναι καλό να αποφεύγονται καθώς για να συνδυαστεί η γεύση προστίθενται κι άλλα συστατικά (τεχνικά γλυκαντικά, συντηρητικά) που καλό είναι να αποφεύγονται. Αν έχουμε το χρόνο και την όρεξη μπορούμε να φτιάξουμε γάλα από σόγια ή Τόφου, είναι καλύτερα. Οδηγίες
εδώ.
 |
| Γάλα Σόγιας |
Υπάρχει ωστόσο και μεγάλη επιχειρηματολογία εναντίον της Σόγιας σχετικά με τρία ζητήματα: την συμβολή της δημιουργίας πέτρας στα νεφρά (περιέχει μεγάλη ποσότητα οξαλικού οξέως, την παρεμπόδιση αφομοίωσης της πρωτεΐνης (λόγω της αδρανοποίησης κάποιου ενζύμου), τη συμβολή στην εμφάνιση νόσου του θυρεοειδή (υπερβολική περιεκτικότητα σε φυτο-οιστρογόνα). Τρομάζει επίσης η βεβαιότητα που έχουν ότι παιδιά που θα μεγαλώσουν με τέτοια διατροφή αποκλείεται να αναπτυχθούν σωστά. Χωρίς να ψεύδονται ως προς τα στοιχεία οι μελέτες που παρουσιάζονται αφορούν την περίπτωση μια μονολιθικής διατροφής με της Σόγια ως κύρια πηγή πρωτεϊνης κι όχι στα πλαίσια λήψης ποικιλίας τροφών. Ακόμα κι έτσι όμως καταλήγουν ότι ακόμα κι αν κάποιος αντικαταστήσει το κρέας που είναι πλούσιο σε κορεσμένα λίπη με τη Σόγια, τα οφέλη μάλλον υπερτερούν των υποθετικών κινδύνων.
