Μην αφήνεις αυτό που σε τρώει να χορτάσει

Αν και η διατροφή από μόνη της είναι ικανή να αλλάξει σε μεγάλο βαθμό το πως νιώθουμε, δεν αρκεί για να πραγματοποιήσουμε δομικές αλλαγές στον εαυτό μας (με τη προϋπόθεση ότι νιώθουμε την ανάγκη για τέτοιες αλλαγές). Αποτελεί ωστόσο μια καλή αφετηρία, ιδιαίτερα στη περίπτωση που έχουμε χάσει τον έλεγχο ακόμα και στις πιο βασικές καθημερινές λειτουργίες. Είναι αλήθεια ότι οι περισσότεροι διαβιούμε με ένα τρόπο ασυνείδητο δίχως δηλαδή να έχουμε την συναίσθηση του εαυτού μας στο παρόν. Είτε γιατί η εμπειρία είναι πολύ άσχημη και προσπαθούμε να προφυλαχθούμε, είτε γιατί είναι ανέλπιστα όμορφη και "αδυνατούμε" να διαχειριστούμε τα παρελκόμενα μιας θετικής εξέλιξης είτε γιατί απλά έχουμε συνηθίσει να ζούμε έτσι. Είναι κοινός τόπος για τους περισσότερους να απουσιάζουν από τον τόπο και το χρόνο της εμπειρίας τους. Αυτό φυσικά δεν απαιτεί μαγικές ιδιότητες, απλά η προσοχή τους είναι στραμμένη αλλού. Με δεδομένο όλο τον καταιγισμό πληροφοριών, ήχων, εικόνων, εντάσεων και συναισθηματικών προκλήσεων που μας περιβάλλουν είναι πολύ εύκολο να αποσπαστεί (και δη σε μόνιμη βάση) η προσοχή μας από την αίσθηση του εαυτού μας που είναι μια πολύ μοναδική και αναντικατάστατη αίσθηση η οποία σχετίζεται με τη κάθε στιγμή της ζωής - και η οποία είναι επίσης, εντελώς μοναδική. Για παράδειγμα, οι στιγμές κατά τις οποίες γράφω αυτό το άρθρο είναι για μένα μοναδικές. Δίνω τον εαυτό μου σε αυτές γιατί νιώθω ότι κάνω κάτι χρήσιμο για μένα και για τους άλλους.

Χρησιμοποιώντας το άρμα της διατροφής και των συνηθειών που σχετίζονται με αυτή μπορούμε να γίνουμε σε ένα α' βαθμό κοινωνοί αυτής της πολύ απλής ιδέας του βιώματος της εμπειρίας μας. Σε σχέση με άλλες δραστηριότητες έχει αρκετά πλεονεκτήματα: είναι (σχεδόν...) καθημερινή, χρησιμοποιούμε ένα συνδυασμό αισθήσεων, δεν χρειάζεται και τόσο εξειδικευμένη εκπαίδευση και σχετίζεται άμεσα με τις λειτουργίες του σώματος (και κατά συνέπεια του ψυχισμού μας). Σαν αφετηρία μπορούμε να πάρουμε τον τρόπο λήψης τροφής.

Πως τρώμε

Αν και ο άνθρωπος σε κανονικές συνθήκες είναι προγραμματισμένος να ρυθμίζει απλά τον τρόπο με τον οποίο λαμβάνει τη τροφή, ο σύγχρονος τρόπος ζωής έχει την δυνατότητα να μεταβάλει αυτή τη φυσική συνήθεια με τρόπο που να καθιστά την τροφή τοξική. Ακόμα και η πιο υγιεινή τροφή μπορεί υπό συνθήκες να προκαλέσει προβλήματα στον οργανισμό μας εφόσον η λήψη και η πέψη της δεν γίνει με φυσικό τρόπο. Είναι αρκετά σύνηθες να λαμβάνουμε τροφή "στα πεταχτά", ενώ κινούμαστε, ενώ πραγματοποιούμε συζητήσεις ικανές να ταράξουν τον συναισθηματικό μας κόσμο, σε κατάσταση άγχους, ενώ έχουμε ήδη λάβει τροφή πριν από λίγη ώρα. Δεν λείπουν και οι φορές που καταναλώνουμε τροφή καθαρά από βουλιμία υποκαθιστώντας κάποια άλλη δραστηριότητα. Ο δυτικός τρόπος ζωής όχι μόνο δεν ανθίσταται αλλά προβάλλει τον αγχωτικό και υπερβολικό τρόπο λήψης τροφής: τα λεγόμενα fast food κυρίεψαν ολόκληρη τη δυτική αγορά τις τελευταίες δεκαετίες, ενώ ακόμα και οι χώροι που διαθέτουν τροφή με τον λεγόμενο παραδοσιακό τρόπο τείνουν να αναπαράγουν τη παραπάνω φιλοσοφία. Τα super market είναι γεμάτα με προϊόντα που ενώ διατίθενται σε μεγάλες συσκευασίες διατείνονται ότι δεν παχαίνουν. Στα περισσότερα καταστήματα που μπορείς να παραγγείλεις φαγητό για το σπίτι προσφέρονται επιπλέον προϊόντα ως δώρο όταν έχεις ήδη ζητήσει αυτά που επιθυμείς. Δεν είναι τυχαίο μάλιστα ότι, τα αντιόξινα είναι τα πιο δημοφιλή ανάμεσα στα σκευάσματα των φαρμακείων (ακόμα κι εξαιρέσουμε εκείνα που πωλούνται για προστασία από τα χημικά αέρια στις διαδηλώσεις).

αντίγραφο στομάχου σε μερική διατομή

Όπως έχουμε ξαναπεί, η μάσηση αποτελεί το πρώτο στάδιο της πέψης και το μόνο που πραγματοποιούμε ενσυνείδητα καθώς στη συνέχεια η διαδικασία επιτελείται κατά κάποιο τρόπο αυτόματα. Ακόμα όμως και το μη ελεγχόμενο μέρος της πέψης επηρεάζεται από την γενική μας κατάσταση. Για παράδειγμα, αν φάμε και στη συνέχεια αναγκαστούμε ξαφνικά να αντιμετωπίσουμε κάποιον έκτακτο κίνδυνο, μια σειρά από ορμονικές διαδικασίες είναι ικανές να αναστείλουν τη πέψη για αρκετό διάστημα. Η αναστολή της πέψης έχει σαν αποτέλεσμα η τροφή να παραμένει ημιτελώς χωνεμένη και να είναι έκθετη στις... βουλιμικές διαθέσεις των μικροοργανισμών. Αντίστοιχα, η πέψη αναστέλλεται καθώς κοιμόμαστε, ενόσω βρισκόμαστε σε έντονη συγκινησιακή φόρτιση ενώ μπορεί να διαταραχθεί σε μεγάλο βαθμό όταν αμέσως μετά το γεύμα καταναλώσουμε ποσότητα νερού. Το νερό μπορεί να είναι απαραίτητο για την φυσιολογική λειτουργία του οργανισμού αλλά όταν το καταναλώνουμε μαζί με τη τροφή εμποδίσουμε τη πέψη καθώς αραιώνονται τα γαστρικά υγρά που είναι υπεύθυνα για την φυσική διάλυση των τροφών σε στοιχεία που μπορεί να αξιοποιήσει ο οργανισμός. Στην περίπτωση αυτή δημιουργούνται "νησίδες" αχώνευτης τροφής οι οποίες γίνεται εύκολος στόχος για τους μικροοργανισμούς. Η μεγέθυνση του εμβαδού των τοιχωμάτων του στομάχου είναι μία ακόμα παρενέργεια καθώς το νερό δεν προλαβαίνει να απορροφηθεί άμεσα σε σημείο που το στομάχι "κρεμάει" για να μπορέσει να συγκρατήσει το πρόσθετο βάρος. Όταν μάλιστα ο όγκος του νερού είναι υπερβολικός και ξαπλώσουμε αμέσως μετά τη λήψη τροφής μπορούμε να πάθουμε γάστρο-οισοφαγική παλινδρόμηση, δηλαδή να μας ανέβει το φαγητό (μαζί με τα γαστρικά υγρά) στο στόμα. Το ανακάτεμα πολλών διαφορετικών τροφών μπορεί να έχει το ίδιο αποτέλεσμα.

Οι συναισθηματικές αναταράξεις μπορούν υπό συνθήκη να αναστείλουν τη πέψη. Εδώ βέβαια μπαίνει το ζήτημα της συναισθηματικής μας νοημοσύνης ή κατά πόσο μπορούμε να διαχειριστούμε τα συναισθήματα μας. Μια έντονη συγκίνηση θα αναστείλει την όρεξη και είναι λάθος να συνεχίσουμε το γεύμα μας. Μπορούμε να το διακόψουμε και να συνεχίσουμε αργότερα όταν θα αισθανθούμε πιο ήρεμοι. Η αίσθηση της όρεξης είναι πάντοτε ενδεικτική της κατάστασης μας. Η έντονη όρεξη είναι συνήθως αποτέλεσμα διατροφικών παραβάσεων. Πεινάμε υπερβολικά ή μας πιάνουν έντονες "λιγούρες" όταν δεν χωνεύουμε καλά το προηγούμενο γεύμα. Ο οργανισμός νιώθει αδύναμος καθώς δεν έχει λάβει αυτά που χρειαζόταν από το γεύμα και αναζητά εκ νέου να τροφοδοτηθεί. Επίσης, μπορεί να νιώθουμε έντονη πείνα για συγκεκριμένα είδη τροφών (όπως πχ. η ζάχαρη) καθώς οι μικροοργανισμοί τους οποίους έχουμε "μάθει" σε αυτούς τους τύπους αναζητούν απελπισμένα να τραφούν και εμείς παίρνουμε το παραπλανητικό μήνυμα της λαιμαργίας για να καταναλώσουμε ξανά τα ίδια πράγματα. Δεν είναι τυχαίο πχ. ότι αν κάποια μέρα φάμε κάτι γλυκό, την επόμενη μέρα την ίδια ώρα περίπου θα αναζητήσουμε εκ νέου κάτι αντίστοιχο.

Ο συνδυασμός αλλά και η σειρά λήψης των τροφών παίζουν επίσης καθοριστικό ρόλο στη διαδικασία της πέψης. Είναι γνωστό ότι ορισμένες τροφές δεν πέπτονται εύκολα όταν τις καταναλώνουμε μαζί. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι οι πρωτεϊνές με το άμυλο. Αναλογίες τέτοιες μπορούμε να βρούμε και σε φυσικά προϊόντα όπως πχ. τα όσπρια αλλά είναι συνδεμένα με ένα περίτεχνο τρόπο που δεν θα επηρρεάσει τη πέψη εφόσον δεν υπερβάλλουμε στη λήψη τους. Σε κάποιες άλλες περιπτώσεις, μερικές τροφές συντελούν σε διαφορετικές λειτουργίες και ως εκ τούτου αν τις καταναλώνουμε μαζί θα αποπροσανατολίσουμε τον οργανισμό με απρόσμενα αποτελέσματα. Τα χόρτα με τα φρούτα είναι ένα τέτοιο παράδειγμα. Όσον αφορά μια μέθοδο στη λήψη, είναι καλύτερο να τρώμε το φαγητό μας σε μια σειρά κατανάλωνοντας πρώτα τη σαλάτα μαζί με τα λίπη ή τις πρωτεϊνες και στο τέλος τους υδατάνθρακες γιατί τείνουν να προκαλούν το αίσθημα του κορεσμού. Αν η τροφή μας έχει αρκετές πρωτεϊνες θα την κάνουμε πολύ δύσπεπτη αν προσθέσουμε επιπλέον λίπη. Είναι πολύ βασικό επίσης κατά τη διάρκεια της μάσησης περιοδικά να στραγγίζουμε το μείγμα και να καταπίνουμε τμήμα των υγρών του - ιδιαίτερα όταν καταναλώνουμε τροφές πλούσιες σε νερό όπως τα λαχανικά. Εξυπακούεται ότι με βάση τη λογική της αποστράγγισης (η οποία σαν στόχο έχει την υποβοήθηση της πέψης) ορισμένες ελληνικές συνήθειες όπως πχ. η "βούτα" στη σαλάτα, οι φρυγανιές στο τσάι, τα μπισκότα στο γάλα κτλ. καθίστανται ανώφελες σε κωμικοτραγικό  βαθμό.

Συμπυκνώνοντας τα παραπάνω μπορούμε να εστιάσουμε σε δύο παράγοντες που κρίνονται σημαντική για την ανεμπόδιστη λειτουργία της πέψης: αποφυγή άγχους / έντονων συναισθηματικών φορτίσεων - υιοθέτηση μη βλαπτικών συνηθειών κατά τη διάρκεια λήψης τροφής και για τις δύο επόμενες ώρες τουλάχιστον. Η επιλογή της τροφής είναι ο τρίτος παράγοντας αλλά δεν πιστεύω ότι μπορούν να δοθούν γενικές οδηγίες πάνω σε αυτό. Περιορίζομαι να πω ότι για μένα η vegan χορτοφαγική διατροφή δίχως κατανάλωση μυκήτων / προϊόντων ζύμωσης και υπερβολικών σακχάρων ενδείκνυται μακράν ως η ορθότερη αν επιδιώκουμε να ανακτήσουμε / διατηρήσουμε σε κάποιο βαθμό την ισορροπία του οργανισμού μας.

έμβρυο 9 εβδομάδων

Το ζήτημα δεν εξαντλείται εδώ καθώς η πέψη αποτελεί δομική λειτουργία του οργανισμού η οποία όμως σχετίζεται με τις άλλες με ένα τρόπο ισοδύναμο καθώς το σώμα δεν είναι απλά ένα σύνολο οργάνων και ιστών αλλά μια ολότητα και ως τέτοια πρέπει να το αντιλαμβανόμαστε. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς ότι κατά τη δημιουργία του, στο πρώιμο εμβρυακό στάδιο, τα όργανα δεν είναι διαχωρισμένα μεταξύ τους. Όλα παράγονται από το ίδιο υλικό και μάλιστα ακόμα και κατά την ενήλικη του φάση ο οργανισμός διατηρεί τη συνοχή του με τρόπο διαφορετικό από την κλινική ανάλυση στην οποία μας έχει συνηθίσει η δυτική ιατρική. Για παράδειγμα υπάρχουν μέσα μας κάποιες οργανικές ενώσεις, τα λεγόμενα πεπτίδια που ενώ βρίσκονται τόσο μέσα στο πεπτικό όσο και στο νευρικό σύστημα εν τούτοις επιτελούν διαφορετικές λειτουργίες. Το σώμα επικοινωνεί μεταξύ του - μένει να επικοινωνήσουμε κι εμείς με αυτό και τότε πολλά μπορεί να αλλάξουν.

Περί Γάλακτος

Το γάλα είναι η φυσική τροφή των θηλαστικών κατά τη περίοδο της γαλουχίας. Παράγεται στο στήθος της μητέρας και περιέχει όλα εκείνα τα θρεπτικά συστατικά που θα επιτρέψουν τη σωστή ανάπτυξη του μωρού. Μέσω του γάλακτος επίσης μεταφέρονται από τη μητέρα τα αντισώματα στο παιδί μειώνοντας τον κίνδυνο ασθενειών, γι' αυτό και θεωρείται πολύ σημαντικό να συνεχίζεται ο θηλασμός για όσο μεγαλύτερο χρονικό διάστημα γίνεται.

Παρατηρείται ωστόσο το παράδοξο οι άνθρωποι να συνεχίζουν να πίνουν γάλα μετά το πέρας της γαλουχίας και μάλιστα στρέφονται στην κατανάλωση γάλακτος άλλων θηλαστικών (εφόσον η αποστράγγιξη του από το μητρικό στήθος κάποια στιγμή τερματίζεται φυσικά). Η συνήθεια αυτή είναι εξαιρετικά διαδεδομένη στο δυτικό κόσμο σε τέτοιο μάλιστα βαθμό που η βιομηχανία του γάλακτος είναι από τις πιο γερά θεμελιωμένες στην αγορά. Μιλώντας μάλιστα για την εγχώρια, μόνο κάποιος που έχει κλειστεί σε ένα σφραγισμένο κουτί για δεκαετίες δεν θα έχει ακούσει για το περίφημο καρτέλ που καθορίζει τις τιμές (τα πρόστιμα επί του οποίου συνυπολογίζονται ως σταθερό έσοδο για το κρατικό κορβανά). Εκτός όμως από το οικονομικό σκέλος -το οποίο δεν έχει πολύ νόημα να αναλύσουμε σε αυτό το κείμενο- υπάρχει το ζήτημα των επιπτώσεων της κατανάλωσης του γάλακτος. Όπως θα υποπτεύεστε, η επίσημη ιατρική θεωρεί το γάλα περίπου ως ιδανική τροφή, περιορίζοντας τα προβλήματα από τη χρήση του με όρους όπως "δυσανεξία στη λακτόζη" ή άλλες αλλεργίες τις οποίες έτσι κι αλλιώς έχει κατατάξει ανάμεσα στα ανεξήγητα φαινόμενα και περιορίζεται να αντιμετωπίζει με συμβατικές αγωγές. Ακόμα όμως κι αυτή πρόσφατα έχει επισημάνει το συσχετισμό της κατανάλωσης του με την επιτάχυνση εμφάνισης παθήσεων (όπως πχ. του αλτσχάιμερ κυρίως για τους άνδρες).

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ανάμεσα στα περιεχόμενα του γάλακτος θα βρείτε και πολλά χρήσιμα. Στη πραγματικότητα όμως το γάλα είναι μια τροφή ακατάλληλη για τους ενήλικους οργανισμούς. Η περιεκτικότητα του σε θρεπτικά συστατικά ξεπερνάει τις ανάγκες των ενηλίκων σε τέτοιο βαθμό που να γίνεται βλαβερό. Και μόνο το γεγονός ότι το μητρικό γάλα αρκεί για να μεγαλώσει ένα μωρό (τα οποία όπως γνωρίζεται αλλάζουν διαστάσεις με συχνότητα λίγων ημερών) δείχνει ότι πρόκειται για συμπυκνωμένη τροφή η οποία αν και αποτελεί τη μοναδική ζωική τροφή που είναι προορισμένη για τον άνθρωποι, ωστόσο εμπεριέχει κάποια φυσικά όρια τα οποία πρέπει να κατανοήσουμε προκειμένου να προφυλαχθούμε από την κατανάλωση του, όταν πλέον έρθει η στιγμή να διακόψουμε τη λήψη του. Όταν πρόκειται για το γάλα κάποιου άλλου είδους τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο περίπλοκα καθώς τα συστατικά του είναι αντίστοιχα των σωματικών τύπων που καλούνται να εξυπηρετήσουν και οι οποίοι διαφέρουν αρκετά από τον ανθρώπινο.

Η κατανάλωση των παραγώγων του γάλακτος είναι μια ριψοκίνδυνη επιλογή καθώς κατά στη διαδικασία παρασκευής τους ενέχονται και άλλοι παράγοντες ενώ είναι ακόμα πιο συμπυκνωμένα (συγκεντρώνοντας μεγαλύτερες ποσότητες συστατικών που τα κάνουν ακόμα πιο δύσκολα στη πέψη). Τα τυριά για παράδειγμα φτιάχνονται με τη ζύμωση και αυτό γίνεται φανερό τόσο από την όψη όσο και από την οσμή τους. Τα γιαούρτια παρουσιάζονται συνήθως ηπιότερα αλλά η χαρακτηριστική τους ξινίλα προδίδει τη διαδικασία παρασκευής τους. Για τη γεύση θα σας παραπέμψω σε προηγούμενες δημοσιεύσεις καθώς όπως έχω αναφέρει πρόκειται για πολιτισμικό παράγοντα και δύναται να αλλάξει ανάλογα με την διάθεση που έχουμε να υιοθετήσουμε άλλες συνήθειες και κυρίως μέσα από την εμπειρία της ανακάλυψης των φυσικών, ζωντανών τροφών δηλαδή των λαχανικών, των φρούτων και των ξηρών καρπών.

Η ζύμωση παρά το γεγονός ότι είναι μια πολύ συνηθισμένη διαδικασία για την παρασκευή τροφίμων δεν είναι παρά μια φυσική διαδικασία αποσύνθεσης. Το αρχικό υλικό (γάλα) γίνεται τροφή για κάποιο είδος μύκητα ο οποίος σταδιακά αλλάζει τη μορφή του προσδίδοντας του άλλα χαρακτηριστικά. Οι μύκητες είναι μια κατηγορία ζωντανών οργανισμών που μπορεί να βρει κάποιος οπουδήποτε στη γη και -καλά μαντέψατε- ακόμα και μέσα στο ανθρώπινο σώμα. Ο ρόλος τους όμως εκεί είναι για να απομακρύνουν υλικά τα οποία δεν μπορεί να μεταβολίσει ο οργανισμός και όσο αυτά παραμένουν περιορισμένα ο πληθυσμός των μυκήτων διατηρείται σταθερός και έτσι συμβιώνουμε μαζί δίχως πρόβλημα. Όσο όμως αυτός αυξάνεται, πολλαπλασιάζονται και τα παράγωγα της ζύμωσης που δεν είναι άλλα από τις τοξίνες. Μυκοτοξίνες για την ακρίβεια. Ως εκ τούτου η κατανάλωση τροφών που περιέχουν μύκητες (έστω και σε λανθάνουσα μορφή) δεν προσφέρει τίποτα θετικό στο σώμα μας παρά τον επιβαρύνει ακόμα περισσότερο.

Το γάλα και τα παράγωγα του όμως περιέχουν συνήθως μεγάλες ποσότητες πρωτεϊνών και λιπών. Αν σκεφτούμε μάλιστα ότι στην παρασκευή άλλων τροφών με γάλα ή παράγωγα γάλακτος χρησιμοποιείται συνήθως θερμότητα τότε τα λίπη μετατρέπονται σε κορεσμένα με τα γνωστά για τις αρτηρίες αποτελέσματα. Οι πρωτεΐνες αν και διαθέτουν μια κάποια ανοχή στη θερμοκρασία είναι ωστόσο από μόνες τους ένας ριψοκίνδυνος παράγοντας καθώς η υπερβολική τους κατανάλωση δημιουργεί επιπλέον τοξίνες.  Μονάχα ένα μέρος τους μπορεί να μεταβολιστεί αποτελεσματικά από το σώμα ενώ το υπόλοιπο καταλήγει να κυκλοφορεί μέσα μας εν είδει δηλητηρίου. Και σημειώστε ότι για τους περισσότερους που πίνουν γάλα αυτό δεν αποτελεί τη μοναδική πηγή πρωτεϊνών και λιπών στη διατροφή τους. Οι επιδημίες γαστρεντερίτιδας μετά την περίοδο των γιορτών στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης είναι ενδεικτικές των αποτελεσμάτων της κατάχρησης που γίνεται.

Το κυριότερο επιχείρημα υπέρ της κατανάλωση του γάλακτος και των παραγώγων του είναι η λήψη ασβεστίου, ωστόσο δεν μπορεί να απαντήσει πειστικά στο ερώτημα γιατί τα ποσοστά των γυναικών που πάσχουν από οστεοπόρωση παραμένουν υψηλά στο δυτικό κόσμο όπου η αγορά του κατακλύζεται από προϊόντα που περιέχουν γάλα. Αν κοιτάξετε τις εττικέτες πολλών τροφίμων στα σούπερ μάρκετ θα διαπιστώσετε ότι γάλα χρησιμοποιείται εκτενώς στην παρασκευή ακόμα και εκείνων που παραδοσιακά δεν συνηθίζεται. Τι δουλειά ας πούμε έχει το γάλα στο ψωμί; Σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα θα δείτε ότι χρησιμοποιείται ακόμα και εκείνο το σάκχαρο που προανέφερα (λακτόζη). Ποιο το νόημα να προσθέτουν στις τροφές ένα συστατικό το οποίο είναι αποδεδειγμένο ότι πολλοί δυσκολεύονται να χωνέψουν; Ίσως γιατί, και στη βιομηχανία τίποτε δεν πρέπει να πάει χαμένο. Την ίδια στιγμή οι πραγματικοί παραγωγοί, τα ζώα εκτροφής, όπως πολύ εύστοχα έχει αναφερθεί, δεν πληρώνονται για τις υπηρεσίες τους.

Η συστηματική εκμετάλλευση κάποιων θηλαστικών έχει τόσο πολύ ενταθεί ώστε οι συνθήκες διαβίωσης των ίδιων των ζώων όσο και της αποστράγγιξης του γάλακτος καθίστανται καθολικά ριψοκίνδυνες. Οι μαστίτιδες των ζώων είναι τόσο συχνές που αναγκάζουν τους κτηνοτρόφους να τους παρέχουν όλο και πιο δυνατές αντιβιώσεις (τις οποίες δεν έχουν καμία υποχρέωση να αφαιρέσουν στη συνέχεια από το γάλα) ενώ σε προχωρημένες συνθήκες εντατικοποίησης της παραγωγής το πύον από τους μαστούς των ζώων που έχουν εκδηλώσει ασθένεια ανακατεύεται με το γάλα. Ο πόνος των ίδιων των ζώων είναι όπως καταλαβαίνετε αφόρητος. Τα περισσότερα άλλωστε που χάνουν την ικανότητα να παράγουν γάλα προωθούνται στο σφαγείο για να εκπληρώσουν άλλες... ανθρώπινες ανάγκες.

Αν όλα αυτά δεν σας έχουν ακόμα πείσει να διακόψετε τη λήψη γάλακτος η πληροφορία ότι μπορείτε να βρείτε εξίσου (αν όχι περισσότερο) νόστιμο γάλα από φυτικές πηγές ίσως σας γεννήσει αυτή την επιθυμία. Μπορείτε εύκολα να παρασκευάσετε γάλα πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά από τους περισσότερους ξηρούς καρπούς (αν και εκείνο του αμυγδάλου έχει τη χαμηλότερη οξύτητα γεγονός που διασφαλίζει ότι δεν θα σας επιβαρύνει περισσότερο). Το γάλα της καρύδας είναι επίσης μια θαυμάσια τροφή που θα σας κάνει να ξεχάσετε τη παχιά και οκνηρή γεύση του ζωϊκού. Σε πάρα πολλά καταστήματα μπορείτε να βρείτε επίσης γάλα σόγιας (η οποία έχει συκοφαντηθεί όσο κανένα άλλο τρόφιμο στο πλανήτη). Παρά το γεγονός ότι το μεγαλύτερο ποσοστό της σόγιας που παράγεται στο πλανήτη προέρχεται από γενετικά μεταλλαγμένους σπόρους, μπορείτε να αναζητήσετε προϊόντα που διαθέτουν πιστοποίηση ότι δεν προέρχονται από τέτοιου είδους σπόρους. Επιλέξτε εκείνα που δεν περιέχουν πρόσθετα σάκχαρα. Η επιφυλακτικότητα μας απέναντι στη σόγια είναι υπερβολική όταν συγκριτικά με άλλες συνήθειες μας η κατανάλωση της συνιστά ένα πολύ περιορισμένο κίνδυνο ακόμα και στη περίπτωση που θα ήταν μεταλλαγμένη. Η φήμη επίσης ότι οι θηλυκές ορμόνες που (όντως) περιέχει θα βλάψουν τον "ανδρισμό" ορισμένων είναι τόσο αστεία που μπορείτε να την χρησιμοποιείτε για να τρομάζετε τους διάφορους ομοφοβικούς αποκαλύπτοντας τους δήθεν ότι στο φαγητό που καταναλώνουν έχετε προσθέσει λίγη... σόγια. Ωστόσο, αρτύματα που περιέχουν σόγια όπως η soya sauce καλό θα είναι να αποφεύγονται καθώς η παρασκευή τους γίνεται με τη μέθοδο της ζύμωσης.

γάλα από αμύγδαλα

Για το ζήτημα της λήψης ασβεστίου έχω αναφερθεί και στο παρελθόν. Οι όξινες τροφές όπως το γάλα, όχι μόνο δε συνεισφέρουν αλλά καταναλώνουν επιπλέον ασβέστιο για να εξισορροπηθούν (και όταν αυτό που περιέχει η τροφή δεν επαρκεί ο οργανισμός θα το αναζητήσει εκεί που μπορεί να το βρει, δηλαδή στα κόκκαλα και τα δόντια).  Θα αρκεστώ να επαναλάβω ότι υπάρχουν αρκετές φυτικές πηγές ασβεστίου ανάμεσα στις οποίες ξεχωρίζει το σησάμι. Μπορείτε να φτιάξετε εξαιρετικό γάλα από το σησάμι: αρκεί να ρίξετε δυο γεμάτες κουταλιές της σούπας ταχίνι στο μπλέντερ και να το ανακατέψετε καλά με καθαρό νερό. Αν επιμένετε στη γλυκιά γεύση προσθέστε λίγη ακατέργαστη ζάχαρη ή ελάχιστη στέβια αν διαθέτετε. Για τους θερμούς μήνες αποτελεί ένα πολύ δυναμωτικό ρόφημα που θα σας χαρίσει ενέργεια και δροσιά για να τα βγάλετε πέρα ακόμα και σε δραστηριότητες που δεν φαντάζεστε.

Αβοκάντο: το λίπος της φύσης

το φρούτο

Η γνωριμία μου με το Αβοκάντο έγινε σε σχετικά μεγάλη ηλικία καθώς δεν είχε υποπέσει στην αντίληψη μου αυτό το θαυμάσιο φρούτο το οποίο πλέον μπορεί να βρει κανείς ακόμα και στο πιο απομακρυσμένο μανάβικο. Εκ' τότε αποτελεί θεμελιώδες κομμάτι της διατροφής μου καθώς περιέχει μια από τις καλύτερες πηγές λίπους. Ενώ η δυτική διατροφή είναι γεμάτη από κορεσμένα και μερικώς υδρογονωμένα λιπαρά, οι περισσότεροι αγνοούν τη χρησιμότητα των καλών λιπαρών οξέων τα οποία μπορούμε να βρούμε εύκολα από τροφές που υπάρχουν στη φύση. Τα ιχθυέλαια συμπεριλαμβάνονται σε αυτές, αν βέβαια δεν έχετε πρόβλημα να καταναλώνετε ζωικά προϊόντα.

Αντίθετα με τα κορεσμένα λίπη (και τα επικίνδυνα υδρογονωμένα λιπαρά) που η συχνή τους κατανάλωση προκαλεί στένωση των αρτηριών, ορισμένα λιπαρά οξέα που βρίσκονται σε μια σειρά από έλαια (όπως πχ. το λινέλαιο) είναι αποφασιστικής σημασίας για την υγεία μας καθώς μεταξύ των άλλων αποτελούν το δομικό συστατικό του λίπους που ενισχύει τα κυτταρικά τοιχώματα και συνολικά τα ανοσοκύτταρα, λιπαίνουν τις αρθρώσεις και παρέχουν μόνωση στο οργανισμό για να περιορίσουν την απώλεια θερμότητας. Ταυτόχρονα, ένας ισορροπημένος οργανισμός μπορεί να αναζητήσει εκεί την ενέργεια που χρειάζεται αντικαθιστώντας έτσι τη χρήση των σακχάρων (τα οποία καλό είναι να περιορίζουμε γιατί όπως έχουμε πει αποτελούν αγαπημένη τροφή των μυκήτων).

ο τύπος

Πολλά λίπη που διατίθενται στο εμπόριο είναι τόσο βλαβερά που αν γνωρίζαμε τις επιπτώσεις τους στην υγεία μας δεν θα τα ξαναβάζαμε στο στόμα μας. Για παράδειγμα η μαργαρίνη, ένα είδος βουτύρου που παράγεται με χημική επεξεργασία από φυτικά έλαια διαφέρει μονάχα σε ένα - δυο μόρια από το να χαρακτηριστεί... πλαστικό. Επειδή μάλιστα στην αρχική της μορφή είναι χρώματος γκρι, προστίθεται συνήθως κάποιο ποσοστό καροτίνης για να αποκτήσει την όψη φυσικής τροφής, καθώς σε άλλη περίπτωση δεν θα ήταν και τόσο εύκολο να καταναλωθεί.

Γνωρίζοντας λοιπόν τη σημασία των λιπαρών οξέων είναι αδύνατον να αγνοήσουμε τροφές όπως το ελαιόλαδο, τα έλαιο σησαμιού, το λινέλαιο, το λάδι από τους σπόρους της κάνναβης και φυσικά το αβοκάντο που περιέχει ποσοστό μεγαλύτερο του 50% σε λιπαρά και ως εκ τούτου μπορούμε να το κατατάξουμε στα έλαια παρά το γεγονός ότι πρόκειται στη πραγματικότητα για φρούτο και μάλιστα από εκείνα που θεωρούνται αλκαλικά (δηλαδή μεταβολίζονται χωρίς να αφήνουν όξινο στερεό υπόλειμμα στον οργανισμό).

Το έντονο πράσινο χρώμα του αβοκάντο με το χρόνο δίνει τη θέση του σε ένα σκούρο έως μαύρο - εξωτερικά και έτσι έχουμε ένα τρόπο να ξεχωρίσουμε το βαθμό ωρίμανσης του. Αν και μπορούμε να το καταναλώσουμε αμέσως μόλις κοπεί από το δέντρο, συνήθως το αφήνουμε να μαλακώσει για να παρασκευάσουμε εύκολα κάποιο είδος αλοιφής (με την έννοια που δίνουν σε αυτή τη λέξη οι Θεσσαλονικείς). Αν το έχουμε στα χέρια μας σχετικά άγουρο αλλά βιαζόμαστε να το παρασκευάσουμε μπορούμε να το βάλουμε σε ζεστό νερό και μετά από λίγη ώρα (εξαρτάται από τη θερμοκρασία) θα έχει μαλακώσει αρκετά. Προσωπικά, επειδή προσπαθώ να σχεδιάζω τα γεύματα μου (και ιδιαίτερα τα ενδιάμεσα τσιμοπολογήματα) παίρνω ένα - δυο αβοκάντος και τα αφήνω στο δωμάτιο μέχρι να ωριμάσουν. Τα παρακολουθώ και όταν έχουν γίνει αρκετά σκούρα τα ξεφλουδίζω και αρχίζω το μαγείρεμα. Καμιά φορά όταν σχεδιάζω να τα παρασκευάσω την επόμενη και δεν είναι ακόμα αρκετά μαλακά, τα βάζω από το βράδυ μέσα σε μια χάρτινη σακούλα του μανάβη και την επόμενη μέρα είναι πλέον έτοιμα.

Υπάρχουν πολλοί τρόποι να παρασκευάσουμε φαγητό με αβοκάντος. Πολλοί τα κόβουν όταν είναι ακόμα σκληρά και τα τρώνε στη σαλάτα. Ωστόσο όταν είναι μαλακά μας δίνουν τη δυνατότητα να φτιάξουμε ένα σωρό διαφορετικά φαγητά μεταξύ των οποίων και το αγαπημένο γουακαμόλε, ένα φαγητό που συνηθίζεται να φτιάχνουν στο μακρινό Μεξικό. Συνταγές για γουακαμόλε μπορείτε να βρείτε δεκάδες σε κάποια μηχανή αναζήτησης του διαδικτύου αλλά έχετε πάντα τη δυνατότητα να αυτοσχεδιάσετε προσθέτοντας υλικά που σας αρέσουν. Εξάλλου μπορείτε να κάνετε διάφορες παραλλαγές για να προσθέσετε ενδιαφέρον στο γεύμα σας.

Η συνταγή που μου αρέσει περισσότερο περιέχει σπανάκι έχω τη αίσθηση ότι δεν είναι ευρύτερα διαδεδομένη οπότε θα εκτιμούσα εφόσον την αναπαράγετε σε κάποια ιστοσελίδα να προσθέσετε και μια παραπομπή στο φτωχικό μου blog. Έχουμε και λέμε λοιπόν:

Θα χρειαστείτε ένα ή δύο ώριμα αβοκάντος.

Ένα ματσάκι φρέσκο κόλιανδρο (εναλλακτικά μαϊντανό)

Καμιά δεκαπενταριά μεγάλα φύλλα σπανάκι

Μερικά φρέσκα κρεμμυδάκια

Ένα - δύο καρότα

Λιγα φρέσκα αμύγδαλα (ωμά βέβαια)

Λάδι ελιάς

Λεμόνι

Μπαχαρικά που σας αρέσουν

(εγώ βάζω οπωσδήποτε πιπέρι μαύρο και καγιέν καθώς και ακατέργαστο αλάτι)

Σκόρδο (αν έχετε ζήτημα με την οσμή μπορείτε να τρίψετε πιπερόριζα)

Εννοείται ότι αν βρίσκετε βιολογικά προτιμήστε τα καθώς είναι συνήθως μακράν πιο χορταστικά και νόστιμα, ενώ γλυτώνετε (αν πρόκειται για τίμιο προμηθευτή) από τα φυτοφάρμακα.

Θα χρειαστείτε επίσης ένα μπλέντερ που να αντέχει.

επί το έργον

Αφού πλύνουμε καλά και στεγνώσουμε τα λαχανικά αφαιρούμε φλοιούς και κοτσάνια. Ιδιαίτερα στο σπανάκι και στο κόλιανδρο βγάλτε εντελώς το κοτσάνι κόβοντας σύριζα μέχρι το βάθος του φύλου διαφορετικά θα κολλήσουν στις λάμες του μπλέντερ κάτι που δεν θα χαροποιήσει καθόλου το μηχανισμό του ο οποίος μπορεί να αρχίσει να αναδύει μια μυρωδιά και τελικά να καεί αφήνοντας σας με τα υλικά στο χέρι.

Βάζουμε λίγο λάδι και λεμόνι και προσθέτουμε το σκόρδο. Τα χτυπάμε για να διαλυθεί καλά το σκόρδο. Στη συνέχεια βάζουμε τα λαχανικά, κατά προτίμηση σε στρώσεις προσθέτοντας ενδιάμεσα τα μπαχαρικά ώστε να πάνε παντού. Βάζουμε σκόρπια και τα αμύγδαλα. Προσθέτουμε επιπλέον λάδι και λεμόνι αν πιστεύουμε ότι δεν έχουμε βάλει αρκετά. Αν δεν βρήκαμε φρέσκο κόλιανδρο μια καλή ιδέα είναι να βάλουμε το αντίστοιχο μπαχαρικό καθώς προσθέτει πολλά στο τελικό αποτέλεσμα. Τα χτυπάμε όλα μέχρι το μείγμα να γίνει σχετικά ομογενές.

Τοποθετούμε την αλοιφή στο ψυγείο (αν είμαστε αρκετά πεινασμένοι μπορούμε να μαζέψουμε ότι έχει μείνει στα τοιχώματα του μπλέντερ με λίγο άζυμο ψωμί ή ρυζογκροφρέτα). Μετά από λίγες ώρες είναι μια χαρά να το φάμε καθώς θα έχει αναδειχθεί όλη του η γεύση. Μην τρώτε τα φαγητά κρύα κατ' ευθείαν από το ψυγείο γιατί είναι δυσκολότερο να τα χωνέψετε. Βγάλτε μια μερίδα κι αφήστε την για λίγη ώρα να έρθει σε θερμοκρασία δωματίου.

στο βάθος το πράσινο μείγμα

Η σως αυτή με βάση το αβοκάντο ταιριάζει θαυμάσια με ζεστά λαχανικά, με ωμά λαχανικά σαν ντιπ, σα γέμιση για τορτίγιες και όπως αλλιώς μπορείτε να φανταστείτε. Λόγω του σκόρδου και του λεμονιού κρατάει για αρκετές ημέρες ενώ μια καλή ιδέα είναι να τοποθετήσετε ένα φύλο χαρτιού στο καπάκι του δοχείου ώστε οι στάλες της υγρασίας που δημιουργούνται με τις εναλλαγές της θερμοκρασία του ψυγείου να μην αραιώσουν το μείγμα.

Δεν πρόκειται για 100% αλκαλικό παρασκεύασμα καθώς η τριβή του μπλέντερ ζεσταίνει αρκετά το μείγμα και ως γνωστόν τα έλαια γίνονται ελαφρώς όξινα ακόμα και σε μέτριες θερμοκρασίες. Απέχει όμως πολύ από το να χαρακτηριστεί ανθυγιεινό ενώ είναι αρκετά απολαυστικό ώστε να καλύψει την ανάγκη σας για μια τροφή πλούσια σε λιπαρά οξέα οποιαδήποτε στιγμή της μέρας.

Η λογική πίσω από την παρασκευή τέτοιων τροφών είναι ότι κάθε φορά που προσθέτουμε μια ωφέλιμη τροφή στο διαιτολόγιο μας, κάποια βλαβερή παραλείπεται. Αντικαθιστούμε σταδιακά έτσι τις βλαβερές ή απλά ουδέτερες τροφές με άλλες που μας βοηθούν να λειτουργούμε καλύτερα στις δύσκολες συνθήκες της καθημερινότητας διαθέτοντας περισσότερη ενέργεια για να ανταπεξέλθουμε σε σύνθετες δραστηριότητες όποιες κι αν είναι αυτές.